RODOSLOV RAKOVICI

NEKI DETALJI IZ ŽIVOTA I RADA
B I S T R I Č K I H R A K O V I Ć A


Na ono malo ziratne zemlje u ovim kamenitim i brdovitim predelima Bistrice, sa obje strane rijeke Tare, u proteklom ranijem periodu osnovno zanimanje ovih gordih seljaka, a među njima i RAKOVIĆA, bila je zemljoradnja i stočarstvo.
No i pored ovih mukotrpnih svakodnevnih poslova, ovi hrabri Bistričani morali su odoljevati raznim pritiscima i ucenama svakakvih mnogobrojnih ugnjetača i sebi krčiti svijetli put za svoj opstanak i bolju budućnost. Braneći svoju čast, obraz i svoje porodice, mnogi RAKOVIĆI su dali svoj život ne samo u Bistrici već i mnogim krajevima širom zemlje, a na braniku svoje otadžbine.
Bili su to veoma vredni i ugledni domaćini, te časni, pošteni i hrabri građani, uvažavani, cenjeni i poštovani u celom ovom kraju, pa se zato i svi njihovi potomci sa njima mogu uvek dičiti i ponositi.
Odmah nakon izbora rukovodstva KPJ za Crnu Goru na oblasnoj Konferenciji u Podgorici 31.10.1920. godine, pored ostalih i MALIŠA RAKOVIĆ među prvima pristupa Pavlu Žižiću i bogoslovu Milovanu Anđeliću iz Polja i postaje idejni istomišljenik gdje radi na širenju Komunističke i revolucionarne ideje u Mojkovačkom kraju.
LAZAR RAKOVIĆ je učestvovao u ometanju i razbijanju raznih skupova koje bi organizovale vladine organizacije ili JRZ. Bila je to jedna od metoda političke borbe i političkog djelovanja KPJ, kako bi se razbili i omeli razni skupovi koje bi organizovale vladine organizacije poput onih 1937. i 1939. godine u Bijelom Polju i Mojkovcu, a koje su Komunisti uspješno razbili.
MILOVAN RAKOVIĆ je imao pilanu u Bistrici. Njegova kćer Milenka udata je za Jankovića u Kruščiću. Milovan se pominje u knjizi Mihaila Lalića ''Prvi sneg'' (str.157) gdje se kaže da je bio jedan od onih ''četnika'' što su hranili i municijom pomagali partizane. Od kraja septembra 1943. godine do aprila 1944. godine u Mojkovcu i Poljima stvarana je čvrsta i istinska narodna vlast u vidu seoskih i opštinskih narodno-oslobodilačkih odbora. Za člana izvršnog odbora NOO u Poljima pored ostalih izabran je i Milovan Raković, iz Bistrice.
Dana 30.11.1942. godine kada su četnici Alekse Vukovića napali bajtu gerilaca u Bistričkim Vodama, sa namerom da ih potpuno likvidiraju, Milovan Raković je zovnuo nekog po imenu i rekao ''Odoše naši u Bistre Vode''. Time je alarmirao gerilce da izađu iz bajte i zauzmu položaje, što su oni i uradili i time izbjegli sigurno uništenje koje su im četnici spremali,
ĐORĐIJE RAKOVIĆ u grupi sa još tri Đorđija: Grdinićem, Ćorićem i Tomovićem, 20. oktobra 1941. godine je od Bijelog Polja preko sela Kruševa sa desetak boraca napadao obezbeđenje drvenog mosta preko rijeke Lima na Ribarevinama kojeg je trebalo zapaliti i porušiti, a njegovo obezbeđenje koje je bilo sastavljeno od okupatorskih vojnika ili njihovih pomagača likvidirati i uništiti.
RADOSAV RAKOVIĆ je krajem 1941. godine izabran za seoskog odbornika u selu Bistrica. Bio je u Kolašinskom zatvoru. Računa se da je kroz taj zatvor prošlo oko 3000 zatvorenika. Najveće stratište je bilo na Brezi kod Kolašina. Tamo su ubijali partizane iz svih krajeva Crne Gore, a tu je streljan i Radosav Raković iz Mojkovačkog kraja.

NOVO RAKOVIĆ iz Bistrice je aprila meseca 1943. godine dobio zadatak da sa Novicom Rakočevićem, preko Sinjavine uhvati vezu sa proleterima. Nakon povezivanja sa štabom VII. Krajiške brigade i štabom II. proleterske divizije, ponovo su dobili zadatak da se vrate u Bistricu i pripreme se da sa svim gerilcima i borcima koji se mogu mobilisati na terenu sadejstvuju u napadu na Kolašin.
VOJIN RAKOVIĆ je 1939. godine dobijanjem legalne dozvole za formiranje i rad sindikalne podružnice u ''Ursovom'' sindikatu u Bistrici, koja je već ranije solidno organizovana i dobro radila, postavljen za sekretara tog sindikata. Proučavanjem marksističke literature i druge štampe ovo je bila mala politička škola koja je podigla saznanje i svijest radnika pa su oni kasnije od uprave radilišta izvojevali osmočasovno radno vrijeme umjesto dvanajestočasovnog, povećanje nadnica, bolje uslove života itd
Svemu tome su doprinijeli Komunisti na čelu sa MILEM RAKOVIĆEM, ( koji je tu kubicirao i mjerio balvane) i Vojinom Rakovićem, koji su kao delegacija izneli upravi radničke zahteve.
MARINKO RAKOVIĆ je 1938. godine primljen u KPJ, u partijskoj ćeliji u Bistrici čiji je sekretar bio MILO RAKOVIĆ. 27. januara 1942. godine u borbama sa višestruko brojnijim četnicima Pavla Đurišića koji su navaljivali iz Zaostra i velikim brojem dobro naoružanih Italijana, poginuo je i Marinko Raković, komandir prve čete iz bataljona ''Aleksa Đilas''. Zahvaljujući junačkom, herojskom držanju njegovih boraca, te borcima I. udarnog bataljona i junačkom otporu III. Mojkovačke čete omogućeno je izvlačenje jedinica na JABUČNO i prema Mojkovcu. Inače bi celokupne partizanske jedinice bile uništene.
PETAR RAKOVIĆ je poginuo kao bombaš na Jablanovom vrhu boreći se prsa u prsa sa Njemcima koji su bili dobro utvrđeni i daleko naoružaniji i nadmoćniji. Novi i stari proleteri su imali niz žestokih okršaja sa Njemcima povlačeći se prema Sutjesci.
MILE (Milo) RAKOVIĆ – prvoborac, prihvatio se da napiše hroniku o Poljima i Mojkovcu, ali nailazeći na kontradiktorne podatke i svedočenja, na razne dileme i poteškoće, na malu pomoć od onih koji bi trebalo najviše da mu pomognu, kao i zbog drugih razloga, odustao je od tog poduhvata.
Godine 1936. Milo Raković je sa Novicom Rakočević bio određen u mjesni komitet KPJ Kolašin (sa Vekom Radovićem) iako je u KPJ primljen tek 1938. godine, mada mu ni tada zbog ondašnjih prilika i režima niko nije smio zvanično saopštiti da je primljen u KPJ. On je sa Vukmanom Kruščićem 1938. godine u Bistrici osnovao prvu partijsku ćeliju. Bio je prvi partiski sekretar te Bistričke ćelije.
Po nalogu Partije, zajedno sa Vukmanom Kruščićem, organizovao je prvu sindikalnu organizaciju radnika u ilegalnom ''Ursovom'' sindikatu u Bistrici 1938. godine. U početku je ta podružnica imala svega osam članova, da bi se zahvaljujući upornom radu Mila Rakovića omasovila, te je početkom 1939. godine brojala oko 60 članova od 400 radnika koliko je bilo na radilištu. Ova podružnica je te iste 1939. godine legalizovana.
Godine 1938. Partija je organizovala veličanstven pomen španskim borcima Mojsiju Stefanoviću i Mijatu Maškoviću. Njihove velike portrete iz Beograda je preneo u Mojkovac Milo Raković.

Pre 1940 godine tj. pre II. svetskog rata, tadašnji režim je izdao naredbu o masovnom hapšenju članova KPJ. Mnogi uhapšeni članovi su sprovedeni u logor u Smederevsku Palanku. To su uglavnom bili oni članovi koji su se javili na ''vojnu vežbu''. Među onima koji se nijesu mogli lako zavarati bio je i Mile Raković, koji je decembra 1940. godine prešao u ilegalstvo sa Vukmanom Kruščićem, Vukom Kovijanićem i dr.
Mjeseca aprila 1941. godine mjesni Komitet KPJ je održao savetovanje u vezi sa kapitulacijom Jugoslavije, prikupljanju oružja i priprema za oružanu borbu protiv okupatora. U svakoj ćeliji je bilo zaduženo po nekoliko komunista za skupljanje oružja i opreme koja je morala biti sigurno sačuvana.
U Poljskoj opštini postojala je partizanska četa od 20 ljudi čiji je komesar bio Mile Raković.
Početkom avgusta 1940. godine u Provaliji Štitaričkoj održano je sresko partijsko savetovanje gde je detaljno razmotrena politička situacija u srezu Kolašinskom.
Data je pozitivna ocena rada partijske organizacije i određeni su najvažniji zadaci po svim partijskim sektorima. Na savetovanju je odlučeno da se od dotadašnjih malih partizanskih četa formira mobilna četa, koja bi krstarila po celom srezu. Četa je imala oko 60 boraca, a njen komesar bio je Mile Raković.
Poljsko-lipovsko-kolašinko-rečinska četa, koja je bila treća u Komskom bataljonu, brojala je oko 230 boraca. Oformljena je u selu Podbišće 26. novembra, a njen politički komesar bio je Mile Raković.
Formiranjem ustaničkih bataljona 22. jula 1941. godine u Kolašinu, gdje je bilo i oko 250 Poljskih ustanika Mile Raković je određen kao lice za vezu s narodom.
Mile Raković i Janko Vidaković su bili zaduženi za Bistricu, Gojakoviće i Dobrilovinu. Oni su u ovim selima oformili udarnu grupu od 35 boraca kojom je rukovodio Mile Raković. Ustvari on je objedinjavao rad i rukovođenje svim trima grupama: Bistrica-Gojakovići-Dobrilovina.
12.07.1941. godine kod kuće Vuka Kovijanića, sastao se biro ćelija opštine Polja, gdje su pored ostalih prisustvovali Moša Pijade i Mile Raković za Bistričku ćeliju. Pored raznih informacija i prijema pojedinaca u KPJ doneta je Odluka po odobrenju Moše Pijade da se te iste noći napadnu neprijateljske kolone koje su se kretale na putu Bijelo Polje – Kolašin. Borci u zasjedi su se podijelili na nekoliko manjih grupa na lijevoj i desnoj obali Tare.
Grupa Mila Rakovića bila je postavljena na okuci kod Stevanovca. Njen zadatak je bio da napadne neprijatelja koji naiđe od Bijelog Polja i Pljevalja. U grupi je bilo oko 35 boraca.
Zbog opasnosti od napada Italijana iz Berana, Mile Raković je odlučio da obavijesti sela na lijevoj obali Tare: Polja, Gojakoviće, Bistricu i Dobrilovinu – da dolaze Italijani i da se pripreme za evakuaciju sa porodicama i stokom u planinu. Poslije naredbe Pokrajinskog Komiteta 18. jula 1941. godine da se ''gradovi ne uzimaju'' grupa Mila Rakovića je veoma disciplinovano primila direktivu PK i odmah se u redu povukla sa zaposjednutih položaja i uputila u šumu ispod Cera.
Odredu je naređeno da tu sačeka dok se Mile vrati od Rifata, koji se takođe sa rukovodstvom povukao na Bojnu Njivu. Borci njegovog odreda, uvrijeđeni i razočarani naređenjem da se odstupi od Bijelog Polja, kao i zbog toga što njihove porodice uopšte nijesu još od 13. jula znale gdje su, odlučili su da odu u svoja sela. Kada je Mile došao na mjesto gde ih je ostavio, saznao je da su svi otišli kućama pa je i on pošao u Bistricu.

Kada je čuo za direktivu za opšti ustanak Mile Raković je za tren oka sakupio svoj gerilski odred i odmah pošao za Bijelo Polje. Na putu prema Bijelom Polju pridružili su im se mnogi seljaci iz okolnih sela: Polja, Bistrice, Gojakovića i Dobrilovine, kao i mnogih drugih, pa je tako 21.08.1941. godine stvoren Poljski bataljon pod komandom Mila Rakovića i Jagoša Rabrenovića. Politički rukovodioc u bataljonu ''Aleksa Đilas'' krajem 1941. godine bio je Mile Raković, a bio je i na dužnosti zamjenika komesara bataljona.
Oko 80 boraca bataljona ''Aleksa Đilas'' učestvovalo je 01.12.1941. godine u napadu na Pljevlja, gdje je učestvovao Komski bataljon koji je brojao ukupno 641. borca. To je bio najveći bataljon u Odredu koji je imao 3.690 partizana i bio najveća partizanska vojna formacija u Jugoslaviji u prvoj godini rata.
Borci Lipovske i Kolašinsko-rečinske opštine činili su treću četu Komskog bataljona. Ova četa je imala 250 boraca, a njen komesar, bio je Mile Raković.
Krajem februara i početkom marta 1942. godine Mile Raković je učestvovao u više okršaja u napadima četnika na Polja i Mojkovac, na Večerinovcu, Katunskom brdu i drugim mestima.
Kada su četnici i Italijani napadali na slobodnu teritoriju udarna četa Mila Rakovića organizovala je odbranu na Borovoj i Goveđoj glavi, gdje su napadali četnici od Koprova brda i Studenaca.
Kada su četnici pošli na juriš na prvu četu bataljona ''Aleksa Đilas'' svi borci iz čete su iza svojih zaklona otvorili vatru. Tu je poginuo Milutin Lakićević. Pošto su četnici dobijali pojačanja partizani su se morali povući prema Ćorovom vrhu, a pošto ubijenog Lakićevića nijesu mogli izvući bez velikih gubitaka, morali su ga tu ostaviti, a Mile Raković i Jagoš Rabrenović su sa njega skinuli pištolj, kratki kaput, sat i torbicu sa dokumentima, kako se neprijatelj ne bi mogao dokopati ili dočepati tih stvari.

G E R I L A 1942 – 1943.



U Opštinski biro KPJ za opštinu Polja ušli su pored ostalih četvorice i MILO RAKOVIĆ. On se priključio gerili kao borac I. čete bataljona ''Aleksa Đilas'' sa ostalima koji su na partijskom sastanku izjavili da ostaju u gerili, te su tako, pored Mila, ostali u gerili i DUŠAN RAKOVIĆ, MILUN RAKOVIĆ i GROZDANA RAKOVIĆ.
DUŠAN RAKOVIĆ je isto tako kao i MARINKO RAKOVIĆ 1938. godine primljen u KPJ u Bistrici. Tada je sekretar Bistričke partiske ćelije bio Milo Raković. Dušan se 1942/43. priključio gerilskoj grupi boraca prve čete bataljona ''Aleksa Đilas'' koji su na partijskom sastanku izjavili da ostaju u gerili. Tako je Bistrička gerilska grupa oformljena od komunista I. čete bataljona ''Aleksa Đilas''', a prvu grupu su sačinjavali RAKOVIĆI.
MILUN RAKOVIĆ je u Bistričku ćeliju, odnosno KPJ primljen 1939. godine. Imao je svega 18 godina te je zbog toga pripadao mlađim članovima KPJ. On je 1942. godine na partijskom sastanku izjavio da ostaje u gerili i priključio se borcima, gerilcima I. čete bataljona ''Aleksa Đilas''. Krajem juna 1943. Milun Raković je kao opštinski rukovodioc SKOJ-a zadužio Jagoša Vučinića da oformi skojevski aktiv u Gojakovićima, te ga je on 28.juna 1943. godine i oformio, a u njegov sastav su ušli četiri člana iz porodice Vučinić i Andrija Šćepanović.
Kao sekretar opštinskog komiteta SKOJ-a Milun je, kao i većina omladinaca, odbornika i aktivista Mojkovačkog kraja bio spreman da se svim sredstvima bori protiv četnika i okupatora na kojima se nikada nije libio da u pogodnoj situaciji na njih aktivira i bombu baci.
U vremenu od septembra 1943. do aprila 1944. godine u Mojkovcu, Poljima i ostalim mjestima pristupilo se formiranju čvrste i istinske narodne vlasti. Članovi Izvršnog odbora pri N.O.O. bili su zaduženi za odgovarajuće sektore pa je za građevinarstvo u opštini Polja bio zadužen Milun Raković.
Bio je i član sreskog komiteta KPJ u Mojkovačkoj opštini, kao i na drugim odgovornim partijskim funkcijama.
GROZDANA RAKOVIĆ je bila član SKOJ-a, ali je u KPJ bila primljena tek 17.04.1941. godine, jer je Bistrička ćelija imala pauzu u radu na prijemu novih članova KPJ, te su zbog toga neki kandidati imali duži staž da bi bili primljeni u KPJ. Grozdana se 1942. priključila gerilskoj grupi boraca I. čete bataljona ''Aleksa Đilas'' koji su na partijskom sastanku izjavili da ostaju u gerili.
Četnici su je jedne prilike uhvatili u Bistrici, bježeći kroz kukuruz, ali ona iako je imala kod sebe pištolj nije tom prilikom htjela pucati, već se poslužila lukavstvom kao da bježi od straha ispred četnika pa su joj oni na to povjerovali i pustili je.
Cijela Bistrička grupa tokom ljeta i sve do prvog snijega bila je vrlo aktivna u kontaktiranju sa narodom i održavanju veze sa drugim gerilskim grupama iz opštine Polja. Naročito je bio aktivan Mile Raković koji je bio član opštinskog biroa KPJ.

Bajta u kojoj se našla grupa RAKOVIĆA, nalazila se u jednoj nepristupačnoj stijeni do koje su vodila samo dva prolaza kojima se moglo doći u koloni po jedan. Tako je bajtu bilo veoma teško napasti, a ne izložiti se velikim gubicima jer je donji prilaz mogao odbraniti jedan, a gornji dvojica boraca. Na Milev i Grozdanin predlog ostali su u bajti tokom čitave zime, sve dok je snijeg okopnio.
Sreski komitet za Kolašin zakazao je polovinom avgusta savetovanje svim članovima KPJ iz Kolašinskog sreza u Jelju iznad Gornje Štitarice gdje je razmatran način rada na terenu u situaciji koja je nastala poslije pete ofanzive. Donešen je konkretan zadatak da se neki komunisti upute u druge opštine sreza kao ispomoć. Među njima je bio i Mile Raković. On je ostao komesar te ''Sreske čete'' koja je izvršavala zadatke po celom srezu.
Nakon formiranja N.O.O. krajem 1943. i početkom 1944. godine pristupilo se brizi stanovništva, obezbeđenju hrane, odjeće, obuće, ogreva i drugog s jedne i pomoć frontu s druge strane. U to vrijeme sekretar opštinskog biroa KPJ u opštini Polja bio je MILE RAKOVIĆ.
Pored navedenog po direktivi ZAVNO Crna Gora i Boka obrazovane su četiri Komisije sa funkcijom pomoćnog organa pri izvršnom i pri područnim NOO sa zadacima da se stanovništvu pomogne oko obrade zemlje i obezbeđenja semena i alata, kao i radne stoke za poljoprivrednu kampanju.
Za vrijeme operacije ''Ribecal'' 12.08. do 01.09.1944. godine Mile Raković, kao sekretar biroa i opštinskog odbora, uputio je članove izvršnog odbora u svoja sela da budu sa narodom kojeg je trebalo skloniti ispred neprijateljskih naleta. Kada je prošla ofanziva formirao je dvije grupe od po 30 do 40 ljudi za borbu protiv neprijatelja.
I u Dobrilovačkoj gerilskoj grupi bilo je dosta RAKOVIĆA. Kada su ih četnici opsadirali i blokirali u stijenama ispod Dobrilovine u kojima je bilo sklonište gerilaca, četnici su doveli njihove porodice kao taoce, sa namjerom da ih sve žive pohvataju. Tada je i stari MILIVOJE RAKOVIĆ odbio da se penje uz stijene, rešivši da ga četnici strijeljaju, a da ne uđe u sklonište gerilaca odakle bi svi gerilci stradali. Tom prilikom četnici nijesu htjeli strijeljati Milivoja Rakovića i Mlađena Vidakovića već su natjerali mlađe – djecu da oni to urade umesto njih dvojice. Među tom omladinom bili su: MALIŠA RAKOVIĆ i MILICA RAKOVIĆ koja je u više navrata bila zatvarana u Bistričkom četničkom zatvoru. Kao omladinka, Milica je bila član AFŽ i član Opštinskog i Sreskog odbora AFŽ.
Veoma odani i spremni da gerili ukažu svaku pomoć bili su legalizovani članovi KPJ među kojima: ĐOKO, PETAR, MIRKO, MILUN, GROZDANA, MILE i skojevci MALIŠA i VIDO (MITA) RAKOVIĆI sa porodicama iz Bistrice, kao i moj stric VELIMIR (Veljko) IVANOV RAKOVIĆ iz Tustva – koji je obavljao iste funkcije i aktivnosti u Bjelopoljskom srezu, kao i Mile u Mojkovačkom - (vidi knjigu Sava Joksimovića ''U GERILI'').

VIII. R A K O V I Ć I
IZ MORAČE


Opčinjen, ponešen i opsednut radoznalošću i znatiželjom da vidim rodno mesto, rodnu grudu i kolevku mojih roditelja, oca Dušana i majke Vidne RAKOVIĆ (rođene Bukilić) iz sela Požnje u Morači, a po sugestiji gospođe Milke, supruge Voja Rakovića iz Bijelog Polja, koja je rodom od Markovića iz Morače, te na osnovu njene tvrdnje da u Morači ima jedna kuća RAKOVIĆA i da je iz te kuće jedna kćerka udata za nekog Dragovića (možda Đura), reših da sve to proverim na licu mesta, pa tako vozeći se uzanim vijugavim i krivudavim novoizgrađenim drumom uz kanjon rijeke Morače, stigoh tako 18. jula 2000. godine i u Dragovića Polje – u Srednjoj Morači.
Po ovom brdovitom, više planinskom predelu, kuće su veoma razbacane i dosta daleko jedna od druge, a teško je videti nekoga da sjedi ispred svoje kuće, ili da bilo šta radi, te da bih dobio bilo kakvu informaciju morao sam zaustaviti i parkirati svoje vozilo i nekoliko stotina metara otići pješice, jer je malo koja kuća pored puta.
Uđoh tako u kuću nekog Todorovića, izuzetno poštenog, dobrog i gostoljubivog domaćina. Žena njegova bješe od Bukilića, rođaka moje majke. Iako su bile približno istih godina, nisu se poznavale, jer je moja majka odatle odselila u Vitomiricu kod Peći još kao dete od nekoliko godina, pa su je odatle Albanski teroristi negde prije drugog Svetskog rata protjerali, a njenu majku ubili, tako da se njen grob nikada nije mogao naći. Domaćini me zaista svesrdno dočekaše i lepo ugostiše, a kada sam krenuo pratili su me više od jednog kilometra , kako bi me povezali i upoznali sa njihovim susjedom Kostadinom Bjelićem,
Taj Bjelić bješe izuzetno bistar i pametan gorštak, otmeni domaćin i veliki pamtiša. Iako su se njegova dva sina već bili spremili i krenuli na put za Podgoricu, okrenuše svoj auto, parkiraše ga ispod ogromne jele i vratiše se ponovo u kuću.
Nisam ih hteo zadržavati, hteo sam odmah da odem, ali od ovih domaćina koji znaju za čast i obraz, nije se moglo tek tako otići. Za tili čas vredne domaćice postaviše sto. Doniješe svakakva pića: pivo, vino, rakiju, kafu. Narezaše goveđe pršute, suve ovčetine, salame, kobasice i sudžuka. Doniješe kajmaka, sira i mlijeka. Domaćica stalno dosipa piće i nazdravlja meni za dobrodošlicu. – ''Hajde prijatelju! Popij i omezi! – u zdravlje''.
Sjedim ja tako, za prepunim stolom i razgovaram sa Kostadinom Bjelićem, ovim visokim stasitim i kršnim Crnogorcem, potpuno sede kose i ogromnim sedim brkovima, ali veoma bistre, pametne, mudre glave i oštrog uma.
I dok smo mi tu pričali o istoriji naših predaka, momci su uleteli u tor, zgrabili jedno jagnje i za tren oka pripremili ražanj. Lože vatru i okreću. Meni neprijatno. Nisam ja presjednik države, da me toliko goste, već samo slučajni putnik, namernik u prolazu. Tržem se, skačem, - hoću da bježim. Ali ne – domaćin ne dozvoljava. Iz ove kuće ne može bez ručka. Ma kakav ručak – pored ovoliko raznih mezetluka i jela na stolu. Ali nema se kud. Takvi su to običaji - moram ostati !
Poslije nešto više od sat vremena ulazi stariji domaćinov sin. Nosi pečeno jagnje sa ražnja. U ustima mu velika crvena jabuka. Snahe brzo postavlaju trpezu. Donose supu, razne salate, pitu i priganice. Kao na slavi ili svadbi. Domaćin siječe pečenje. Ispred mene plećka. – Kao za kuma. Mene nekako sramota i stid. Samo ćutim i mislim. Odkuda ovim gorštacima u ovoj planini sve ovo? Ali znam da ove primere časti i obraza nikada više u svom životu nemogu i neću zaboraviti. Stalno ću misliti na njih, na Moraču i Polje Dragovića, gdje je nekada i moj otac živeo.
Znali su ti ponosni i gordi Moračani kako da ugoste putnika. A znamo li to i mi ?

Poslije gozbe i ručka kod Konstatina Bjelića, domaćinovi ljubazni sinovi su me lično pratili nekoliko kilometara do kuće Bosiljke Arsenijeve Dragović, gdje sam ponovo izuzetno dočekan i ugošćen, te sam i ovde naišao na zaista veliko gostoprimstvo i ljubaznost domaćina, pa i njihovih bližnjih komšija.
Prema riječima Bosiljke Dragović, ovde u Dragovića Polju živele su dvije porodice RAKOVIĆA i to: Ilija i Spasoje. Njihov otac zvao se ĐORĐIJE RAKOVIĆ. Ne zna se tačno od koga potiču, ali se predpostavlja da su od bratstva Dulovića iz Hercegovine tj. potomci Obrada Selakovića od njegovog unuka Dula Miletina, odnosno od njihovog bratstva Dragovića.
Dragovići su ogranak Dulovića od kojih su se odvojili krajem XVIII. vijeka. Ovo prezime uzeli su po Dragu Radisavljevu – unuku Jovana Duleva. Najsrodniji su im Mijatovići jer i oni potiču od Draga. Djed Mijatov, serdar Mileta, bio je sin Draga Radisavljeva, rodonačelnika bratstva Dragovića.
Pasovi za Mijatoviće: BRANISLAV – MIJAT – PERUTA – JAKOV – PERKO – MIJAT (Mijatovići) – MIJUŠKO – MILETA – DRAGO (Dragovići) – RADISAV – JOVAN (Jovanovići) – DULE – (Dulovići) MILETA – OBRAD SELAKOVIĆ.
Drago je imao tri sina: Miletu, Milutina i Todora. Od Milete su Mijatovići sa ogrankom Vidići, dok su ostali Dragovići od Dragova sina Milutina, koji je imao četiri sina: Tomaša, Savu, Nikodima i RAKA. Rako Milutinov se odselio u Srbiju, a njegovi potomci RAKOVIĆI žive u Kremnima, Čajetini i drugim mestima po Srbiji.
RAKO Milutinov je rođen u drugoj polovin XVIII. vijeka – negde oko 1760.god
Nikodim je bio iguman u manastiru Morači i značajna ličnost u oslobodilačkoj borbi Moračana protiv Turskih osvajača.
Tomaš je čuveni Gornjo-Morački junak koji je 1795. godine ubio na Ratnji Zuka Paripovića, Turskog barjaktara, kada je sa Nikšićkim Turcima palio Gornju Moraču.
Nije poznato kako su ovi RAKOVIĆI (osim MARAŠA – RAKOVIĆA), koji su živjeli u Dragovića Polju ostali ovde da žive ako se RAKO odselio u Srbiju, ali je mogao neko od njegovih potomaka da se vrati u Moraču i da nastavi da živi na rodnoj grudi i ognjištima svojih predaka, a sudeći po slavi koju ovi RAKOVIĆI slave (Sv. STEFANA – 09. januara), moguće je takođe da se neko od njegovih potomaka mogao iseliti iz Srbije i naseliti se u Bosni, u okolini Banja Luke, na Manjači, Šljivnu, Drapnićima itd. sobzirom da tamo sada postoji jedno bratstvo Rakovića koji slave ovu istu slavu, a i oni tvrde da vode poreklo iz Crne Gore.
I ako je u Srednjoj Morači, odnosno Dragovića Polju živio i moj djed IVAN RAKOVIĆ sa sinovima VELIMIROM I DUŠANOM, kao i Ivanov brat PETAR RAKOVIĆ sa svojim sinovima MAŠANOM I VOJOM, odakle su preselili u Kolašin, sadašnji stanovnici ovih predela se njih ne sjećaju.
ĐORĐIJE RAKOVIĆ, živeo je u Dragovića Polju – u Srednjoj Morači. Živeo je preko 70 godina. Imao je dve kćeri i tri sina: Anđa, Muja, Ilija, Spasoje, i Jovan. ANĐA se udala za MIRKA RAKOVIĆA, a MUJA je ostala da živi na imanju i nije se udavala.
ILIJA Đorđijev bio je veoma čvrst čovjek. Imao je kćer Zorku koja se udala u Dragović Polju za Đura Dragovića.
SPASOJE Đorđijev, živeo je u Dragović Polju. Imao je sina Božidara i kćer Maku, koja se nije udavala.
BOŽIDAR Spasojev i Marijin, živeo je u Dragović Polju. Nije se ženio i nema potomstva.
JOVAN Đorđijev, živeo je u Ljevištima na Telač Dolu. Imao je jednog sina zvanog Turo i tri kćeri: Ljubicu, Milenu i Pejku.
TURO Jovanov, živeo je na Telač Dolu – u selu Ljevištima. Bio je visok i crn. Nije se ženio i nema potomstva. Za vrijeme stare Jugoslavije bio je ranjen u Debelu Goru, a poginuo je na Telač Dolu u selu Ljevištima.

IX. R A K O V I Ć I
IZ ČAJETINE



RAKOVIĆI u Čajetini vode porijeklo od jednog od tri RAKOVA sina: MIKA, NIKOLE ili JOVICE.
Svakako, najverovatnije od Mika ili Jovice (Jovana) jer je taj imao Nikolu, Milovana i Andriju, pa je teza da je Nikola svojem sinu dao sopstveno ime, u tom vremenu manje verovatna i neodrživa, ali je moguće da je Nikola dobio ime po svom stricu ili djedu.
Moguće je takođe, da je jedan od tri Rakova sina oko 1820. godine iz Kolašinske (Mušovića) Bistrice odselio u selo Šumane kod Pljevalja. Iz sela Šumana RAKOVIĆI su sa svojim porodicama (ženama i djecom), zbog ubistva Turskog age Selima Selimanovića na gumnu, prilikom deobe pšenice, morali noću bježati u pravcu Srbije.
Tako su došli na Zlatibor – Obudovicu kod jednog bora koji je delio zovu od obudovice. Tu se nijesu dugo zadržali, već su sišli u Badnji Do – Čajetinu. Iz Badnjeg Dola serdar Mićić ih otjera u Skorkoviće –Tripkovu. Oni se tamo nijesu mogli ustaliti pa se ponovo vrate u Čajetinu i stanu moliti serdara Mićića da ih primi sa izgovorom: ''Gde ti tu i mi''!. Mićić ih tada pošalje u Zmijanjak – Omanicu, koja je sva bila u trnju i kamenu.
Oni to iskrče i tamo ostanu. Ali nakon nekoliko godina kada su im djeca odrasla i Omanica je bila tesna za sve njih. Djeca su se malo razmazila i tražeći zaposlenje i imovinski smještaj na drugu stranu, neki od njih krenu prema Valjevu, drugi u Užice, Sevojno, Bugarinoviće, Beograd i mnoge druge krajeve. RAKOVIĆA ima i u Ubu, a svi su oni poreklom iz Čajetine.
RAKOVIĆI su iz sela Šumana u Čajetinu došli kao izbeglice početkom devetnajestog vijeka. Izgleda da nisu imali svog stalnog mesta boravka, nego su se seljakali bežeći i sklanjajući se od Turaka, pa su se stalno premeštali i kružili u okolini Mojkovca, Bijelog Polja, Prijepolja, Priboja i drugih mesta. Imali su svoje kolibe na pašnjacima za stoku u planinama, kao bačije, pa su tamo boravili, a pri nuždi i opasnosti se sklanjali od Turaka.
Oko 1820. godine u Čajetinu su se iz sela Šumana doselili tri brata sa porodicama: MILOVAN, ANDRIJA i NIKOLA. Bila su to djeca tj. sinovi jednog od RAKOVIH sinova, odnosno njegovi unuci (ili praunuci – što je manje verovatno), dok su od druge dvojice neki Rakovići u Crnoj Gori, Srbiji i raznim drugim mestima.
Andrijini sinovi su se iz Omanice rano odselili: Mojo u Valjevo, Petar (Pero) u Ub, Jovica možda u Sevojno itd. Kasnije su se i potomci ove iseljene braće svuda raseljavali tražeći ljepše i bolje uslove za život. Ostajali su samo oni koji su bili prinuđeni da žive na svojoj očevini ili djedovini, jer nisu imali drugog izlaza i nisu imali kud.
Mlađi naraštaji su se iz Čajetine raseljavali na sve strane, jer nisu imali mogućnosti za proširenje svojih posjeda, izuzev Jaćima, koji je od Mićića kupio veće komplekse zemljišta. Prilikom iseljavanja iz Čajetine svi su svoja imanja prodavali i tako otuđivali svoju imovinu. U novo-naseljenim mestima ponovo su kupovali imanja ili gradili sopstvene kuće.

Zoran Dobrov Raković iz Beograda (rodom iz Čajetine), u dugogodišnjem istraživanju porekla svojih predaka i brastveničkih korena čuo je i zapisao predanje o stanovnicima i poreklu današnjih Rakovića u Kolašinskoj Bistrici.
Prema predanju u Bistrici su nekada živjela Rimska plemena zvana ''Skorboni'' koji su nestali od neke epidemije i snežnih lavina. O tome svedoče pronađeni ostaci kuća i ljudskih kostiju iskopanih po njivama i kućištima. Posle ''Skorbona'' Bistrica je ostala potpuno pusta nekoliko stoleća i u njoj niko nije živeo.
Prvi stanovnik koji se kasnije tu naselio bio je RAKO BOŠKOVIĆ od koga su nastali RAKOVIĆI. On je pre naseljenja u Bistricu živeo u Poljima tj. u neposrednoj blizini Bistrice. Otac Raka Boškovića doselio se u Polja iz Grblja, blizu Kotora, a pretpostavlja se da je verovatno pobjegao zbog krvi.
Krajem osamnajestog ili početkom devetnajestog stoleća Rako Bošković sa svoja dva brata: Milinkom i Bućkom živeo je u donjim Poljima kao čivčija na imanju porodice Kajevića. U ono vrijeme ta porodica spadala je u najače i najuglednije muslimansko pleme u Poljima – Mojkovačkim.
Kao čivčija RAKO je na svojem imanju, koje je dobio od Turaka, napravio čardak u kojem je živeo sa porodicom. Na zahtev Turskog kadije iz Polja, morao je prizemlje čardaka ustupiti za stanovanje jednom Turčinu koji nije imao svoje kuće. Taj Turčin je stanovao u prizemlju Rakove kuće jednu godinu dana, pa je postavio zahtev da se preseli na sprat, a da RAKO sa svojom porodicom sađe u prizemlje. Turčin je ovo zatražio iz razloga što mu navodno ''din'', odnosno vera, ne dozvoljava da Vlasi žive iznad Turaka.
RAKO na ovo traženje nije pristao, pa je došlo do svađe i zbog toga Turci zabrane Raku da obrađuje svoje imanje. Najmlađi RAKOV brat BUĆKO, uprkos Turske zabrane, uhvatio je u jaram volove i nastavio da ore njivu. Kada je to Turčin video, dotrčao je do njega, ispustio volove iz jarma i Bućku udario šamar. Uvređen, Bućko izvadi iza pasa malu pušku, ubije Turčina i odbjegne u šumu. Bježeći u pravcu Gojakovića naišao je na jednu Tursku vodenicu iz koje su izašla dva Turčina. Bućko je pomislio da oni jure za njim i da hoće da ga uhvate ili ubiju, te on jednoga od njih ubije, a drugoga rani.
Istoga dana Turski poglavar – kadija u Poljima doneo je odluku i naredbu da se internira Bućkova žena i muško dete u Šahoviće (današnje Tomaševo), a da se Rako sa drugim bratom Milinkom i ostalom porodicom zadrže kao taoci dok se Bućko vrati i prijavi iz odmetništva.
Vidjevši veliku opasnost koja mu preti Rako je tada morao napustiti Polja, pa je iskoristivši nebudnost Turaka, te iste noći pokupio celu porodicu i stoku, te otišao i on u pravcu Gojakovića. Privremeno se nastanio u Martinaćkom gaju gdje se zadržao kraće vreme, a zatim dobio odobrenje od Mušovića da se preseli u Bistricu, koja je tada bila nenaseljena. Tom prilikom Mušovići su Raku dali pomoć u žitu i drugim namirnicama da može prehraniti svoju porodicu za godinu dana. Bilo je to negde između 1800 – 1815. godine.
Bućko, koji se odmetnuo u šumu, prešao je u Srbiju i priključio se ustanicima Miloša Obrenovića - gdje se u borbama pokazao veoma hrabar, pa mu je na kraju knez Miloš dao imanje u blizini Rudnika (kod Gornjeg Milanovca) u Srbiji. Na ovom imanju Bućko je napravio vodenicu i valjalicu, oženio se i formirao drugu porodicu. Njegova žena, ovde na Rudniku, zvala se NEDA. U braku su imali tri sina koji su se, nakon očeve smrti, po majci Nedi prozvali NEDIĆI. Kasnije su se sa Rudnika preselili u Kragujevac, Grocku i Beograd.
Vezu sa starim krajem u Crnoj Gori prvi je uspostavio Milovan Nedić, pukovnik Srpske leteće brigade za vreme Srpsko-Bugarskog rata, koji se na Slivnici sastao sa RADOSAVOM RAKOVIĆEM i tom prilikom se upoznali kao bliski srodnici.
Od ovih Nedića potiče i MILAN NEDIĆ, bivši ministar u vladi Srbije.

U Kolašinskoj odnosno Mušovića Bistrici, RAKO je dugo godina živeo sa svojim sinovima: Mikom, Nikolom i Jovicom. Kasnije su se u Bistricu doselili: Rabreni, Markovići i Medojevići.
Verovatno od ova tri RAKOVA sina potiču RAKOVIĆI u Čajetini, Priboju, Sandžaku, Crnoj Gori i mnogim mestima u Srbiji, ali se nemože potpuno i sa sigurnošću utvrditi i ne zna se tačno dali su svi od njih, jer je najverovatnije da ovi Rakovići nisu u bliskom srodstvu sa onim iz Lubnica, Kurikuća itd.
Milinkova sudbina je takođe neizvesna. Kuda je otišao iz Polja? Dali možda prema Pljevljima ili nekom drugom kraju u Crnoj Gori ili Srbiji. Možda su od njega Šumanci u Požegi i drugim krajevima, a možda je zadržao i svoje staro prezime BOŠKOVIĆ.
I napred izneto predanje da se otac Raka Boškovića, negde krajem osamnajestog ili samim početkom devetnajestog vijeka, doselio iz Grblja teže je održivo, jer u knjizi BOKA (antropogeografska studija) od popa Save Nikićenovića – Grbljanska naselja – (str. 290 – 296) stoji da je Grbaljska opština u to vrijeme bila razdeljena u četiri knežine: Lazarevića, Ljubanovića, Bojkovića i Tujkovića, te da ni u jednom od mnoštva nabrojanih sela u tom periodu nije bilo Boškovića. U knežini Ljubanović pored sela: Bratešić, Gorović, Lastva i Prijevor, postoji i selo Prijeradi gde je u XVIII. veku živelo nekoliko plemena doseljenih iz Hercegovine, Crne Gore i Boke. Bratstva koja su od XV – XVIII. veka u Grblju naseljena su: Iz Hercegovine 7, Crne Gore 57 i iz Boke 19. Među brojnije bratstvo doseljeno iz Crne Gore (verovatno iz Kuča ili Zete) u selo Prijeradi u Opštini Grbalj u osamnajestom vijeku bili su i RAKOVIĆI. Najveće bratstvo brojalo je 6 domova, dok su Rakovići brojali 5 kuća. Sva plemena, odnosno bratstva, iz tog sela slave Sv. ĐORĐA – kome je i crkva posvećena. I RAKOVIĆI iz Čajetine slave istu krsnu slavu – SVETOG ĐORĐA (Đurđevdan).
Na osnovu navedenih podataka ne bi se u potpunosti mogla isključiti mogućnost da je RAKOV otac, koji se iz Grblja doselio u Polja, već tada prezivao Raković, te da je bio jedan od onih već naseljenih Rakovića iz Prijerada u Grbaljskoj opštini, a da je RAKO dobio ime po svom dedi ili eventualno pradedi, pa da su tako i krsnu slavu preneli i nasledili.
Kako je već rečeno o porijeklu Rakovića postoji više verzija. Kako je zapisao Vojin Raković u knjizi ''Hronika Bistrice'' postoji verovatnoća da je njegovo bratstvo poreklom od Sasa ili Ilira, što nije dokazano, mada ima i nekih predanja da su od velikog bratstva Dakovića iz Grahova od kojih su kažu i Nikezići i Vučevići, koji su većinom prešli u Srbiju, a ima ih i u Kolašinu. Ima predanja da su tu svrstani i Rakovići u Gornjim Selima kod Berana, koji su tada bili pod Turskom, mada je sasvim poznato da su Nikezići i Vučevići naseljeni u ovim krajevima potomci Mrnjavčevića, odnosno Drekalovića.
Na Čajetinskom groblju ima spomenik Ani Raković na kojem piše da je rođena u Hercegovini.
Drugu verziju zapisali su B. Lalević i Ivan Protić u knjizi ''Naselja Srpskih zemalja'' (str. 723.) – RAKOVIĆI - Kuči u Vasojevićima pod Turskom. (str.131).
No, po svemu sudeći, Rakovića ima više bratstava, ako gledamo prema njihovim slavama, koje su prenosili sa kolena na koleno, mada su ih mogli i menjati. Tako naprimer neki Rakovići po Crnoj Gori slave DMITROV DAN. Ima ih koji slave ĐURĐICU – kao oni u Gorjanima koji su doseljeni iz Draževića kod Prijepolja. Rakovići u Uzićima slave LUČIN DAN. Veliki deo Rakovića, doseljenih iz Bosne slave SV. STEFANA. Oni su uglavnom naseljeni po Vojvodini i Bosni, a mnogi njihovi preci su živeli po celoj Evropi, pa i u Americi, gdje ih i sada ima. Možda ih ima i u Australiji. RAKOVIĆI u Bačkom Gradištu, Bečeju, Tustvu i Jabučinu, među kojima i ja spadam, kao i oni iz Lubnica i Kurikuća slave SV. NIKOLU. Neki po Crnoj Gori (Bistrici) slave MRATINJ DAN. Svi oni poreklom iz Šumana, odnosno Čajetine, a i drugi – slave ĐURĐEV DAN itd.

Postoji više familija Rakovića koji slave istu slavu, ali se ne može pouzdano utvrditi dali su od istog bratstva i iste loze. Postoje velike sličnosti kod pojedinih bratstava i familija, a pošto nema pisanih dokumenata teško je pouzdano utvrditi od koga ko potiče i od kog bratstva. Navešću samo nekoliko primera takvih slučajeva.
Mateja – Marko Raković, monah manastira Rajlovci, rođen je 1888. godine u Brestovcu kod Grocke, od oca Petra i majke Marije. Od malena je bio pobožan. Imao je tri sina i pet kćeri. Svih sedmoro djece je pomrlo. Ostao je samo jedan sin. Došavši sinu na slavu - ĐURĐEV DAN u Brestoviku, umro je u 91. godini (21.05.1979.godine).
Ne zna se odakle je tamo preselio i dali je to onaj Petar iz Čajetine rođen 1803. ili onaj rođen 1850. godine, jer je u Čajetini bilo i Petrova i Marija u familiji RAKOVIĆ koji su se nekada odselili zajedno sa porodicom. Pouzdanih tragova nema u kom su pravcu otišli trbuhom za kruhom, jer drugog izlaza nije bilo pošto je Čajetina mala, pa su se teško u njoj mogli i razminuti, a kamoli da u njoj svi žive. Po svoj prilici izgleda da je Petar iz Čajetine otišao na Rudnik kod Gornjeg Milanovca, pošto se tamo već bio neko nastanio od ovih Rakovića. Odatle su otišli prema Valjevu, Mionici, Grockoj i dalje prema Beogradu.
Dok je Petar još bio u Čajetini, prema drugom popisu stanovništva on je tada imao 60 godina. Ukoliko to nije bio taj Petar onda je mogao biti Petar Tomin – rođen 1850. godine. U Čajetini se pominje i neka Marija, da je bila za nekoga udata. Umrla je 1910. godine u devedesetoj godini života. Na Čajetinskom groblju postoji mali spomenčić, gdje se vidi gde je sahranjena i koliko je imala godina, ali se ne može do kraja pročitati ko je izvršio sahranu i čija je bila. U Čajetini je postojao i MARKO, a verovatno i MILE.
Na Rudnik se izgleda bio naselio i SIMO RAKOVIĆ, koji je izbegao sa Belih Brda kod Priboja 1875. godine. Boravio je u Čajetini i Užicu, gdje je bio okružni načelnik (đelmaš) i raspoređivao izbeglice u Čačanski, Rudnički i Valjevski vilajet.
Veliki deo izbeglih porodica, koje su najviše doseljavale posle propasti prvog ustanka, nijesu mogla primiti ova područja, nego su morale ići dalje i naseljavati se tamo gdje su ih slale tadašnje vlasti, ali su pojedine porodice i ostajale tamo gdje su nailazile na prazna zemljišta.
Svakako da je u tim zbjegovima bilo i Rakovića, poput onih iz Omanice, koji su se kasnije morali ponovo raseljavati i seliti iz mesta u mesto, gubeći tako vezu sa svojom rodbinom, a u toku dužeg vremenskog perioda mnoge porodice su tako potpuno izgubile svoj identitet i svoje poreklo, tako da danas veliki deo tih porodica, pogotovu mlađih, uopšte ne zna odakle vode svoje korene i poreklo.
Neke od njih znaju otprilike gdje ih ima, ali su svi međusobni kontakti i veze prekinuti i tako predati potpunom zaboravu. I one koje bar nešto znaju o svom poreklu, nisu u mogućnosti saznati od kojeg brata, odnosno njihovog pretka potiču.
Rakovića ima u Brestoviku - (vidi knjigu Brestovik str.288).
Deda JEREMIJA RAKOVIĆ doselio se ovde iz Majdana (Rudnički – Takovski kraj). Njegov brat Kuzman je otišao u selo Baluga kod Čačka (Ljubićki kraj) i od njega su nastali Kuzmanovići. Ovo je bilo negde sredinom devetnajestog vijeka.
Rakovića ima i u Beranama, Goračićima, Dragačevu, Bugarima, Sevojnu, Belanovici (bivši srez Kačerski), na Rudniku, Aranđelovcu, Kraljevu, Kragujevcu, Kruševcu, Kuršumliji, Novom Pazaru, Raškoj, Zaječaru, Grockoj, Gornjem Milanovcu, Čačku, Guči, Beogradu, Novom Sadu, Bačkom Gradištu, Valjevu, Obrenovcu, Užicu, Priboju, Belom Brdu, Herceg Novom, Kotoru, Budvi, Baru, Podgorici, Mojkovcu, Bijelom Polju, Vojvodini i svuda po bivšim Jugoslovenskim Republikama, kao i u inostranstvu, preko Evrope do Amerike. Mnogi od njih mogu se naći i preko interneta.

MILOVAN Jovičin RAKOVIĆ, imao je sinove: Minu, Milića, Simeuna i Marinka (zvanog hajduk), kao i kćeri: Staniju i Stanu.
MARINKO Milovanov se iz Čajetine odselio u Užice, gdje se bavio saračkim zanatom. Ostali su živeli u Čajetini.
MINA Milovanov, rođen je 1820. godine u Crnoj Gori. Sa suprugom Anicom imao je sinove: Prodana, Vuka, Sretena, te kćeri: Prodanu, Vukosavu i Katarinu. Živeli su u Čajetini.
PRODAN Minin nije imao potomstva. Živeo je u Čajetini.
VUK Minin (1840-1910), sa suprugom Jerinom (Jevrom) iz Galova, imao je: Jaćima, Branislava (Brana), Nikolu i Ljubomira, kao i kćeri: Jovanku (Ješu), Katu i Stojanku (Josu). Živeli su u Čajetini - (Dobroselca).
SRETEN Minin, sa suprugom Prodanom (ili Milenijom), imao je sina Dobrosava (Dobra), a možda i Gvozdena, kao i kćeri: Jelenu, Kosaru i Olgu. Živeli su u Čajetini.
JAĆIM Vukov (1880-1951), sa suprugom Dragom imao je: Miluna, Milorada, Miloja i kćer Milojku. Jaćim je više od dvadeset godina bio predsjednik Čajetinske opštine. Umro je posle drugog svetskog rata. Sahranjen je u Čajetini.
MILUN Jaćimov (1912-1941) je mlad poginuo 1941. godine na vojnoj vežbi kao đak – narednik. Nije bio ženjen i nije imao svog potomstva.
MILORAD Jaćimov (1918-1923), je mlad umro – kao dete.
MILOJE Jaćimov je imao samo jednu kćer – Vesnu. Bio je trgovac u Užicu i jedno vrijeme direktor fabrike kože u Užicu. Umro je kao penzioner u Užicu.
BRANISLAV (Brane) Vukov (1885-1973). Sa suprugom Vinkom imao je sinove: Milovana i Radisava, kao i kćeri: Milenku, Katu i Zoru. Nosilac je KARAĐORĐEVE ZVEZDE. Umro je posle drugog svetskog rata. – 011-251-1599.
RADISAV Branislavljev sa suprugom Stanicom (Stanom) živi u Beogradu na Žarkovu (na Belim Vodama) kao penzionisani milicioner. Ima: Olivera i Miluna. 011-511-599, 011-251-1599.
OLIVER Radisavljev, 011-624-485. Ima sina MILANA i kćerku Oliveru.
MILAN Radisavljev, takođe živi u Beogradu. Tel. u Užicu: 031-519-692. Ima BRANISLAVA i MILUNA. Sa suprugom Sarom moguće je da je imao i kćer Nikoliju – koja je umrla 1969. godine u Branešcima – što nije pouzdano utvrđeno.
MILOVAN Branisavljev (Branov) (1923-1982), živeo je u Čajetini. Izvršio je samoubistvo posle amputacije nogu. Sahranjen je u Čajetini. Ima sina Jaćima i kćerke: Borku i Dragicu.
JAĆIM Milovanov, ima sina Milovana (po dedi) i kćer Milojku. Žive u Čajetini. Tel. 031-831-471.
MILOVAN Jaćimov je dobio svoje ime po djedu Milovanu.

NIKOLA (Vuka Minina) 031-516-359. ? Imao je sinove: Vuka (po djedu), Milana, Vlada (Vladeta), i Radisava, kao i kćer Branu. Živeo je u Užicu. Učesnik je Albanske golgote i nosilac raznih medalja i odlikovanja. Bio je žandarmerijski narednik. Penzionisan je u svojstvu vodnika.
VUK Nikolin – 015-25-629. Ima dva sina: Nikolu i Mitra. Živeo je i umro u Šabcu. Tamo je i sahranjen 1997. godine.
NIKOLA (Vukov – mlađi) živi i radi u Šabcu. Tel. 015-370-126. Po zanimanju je ekonomski tehničar. Ima sina DARKA i kćer Marijetu.
MITAR Vukov je inžinjer. Živi i radi u Šabcu. Tel. 015-27-589, 015-327-589, 015-310-770. Ima kćerku Minu i sina NIKOLU, koji je ime dobio po pradjedu i stricu.
MILAN Nikolin ima sina Mirka. Živi u Novom Sadu - kao vojni penzioner. Tel. 021-610-156, 021-661-0156.
MIRKO Milanov je veterinarski tehničar. Živi u Novom Sadu. Tel. 021-526-043. Ima sinove: NIKOLU i KOSTU. (Kada sam ih posetio 2000. godine u Novom Sadu – Nikola je bio učenik osnovne škole, a Kosta dete).
VLADO (Vladeta) Nikole Vukova (starijeg), ima sina Predraga. Živi u Užicu. Tel. 031-26-769, 031-515-924.
PREDRAG Vladov živi u Užicu. Ima sina Dušana i kćerku Mariju. Radi kao službenik u valjaonici bakra u Sevojnu.
DUŠAN Predragov je dete – učenik. Živi u Užicu.
RADISAV (Raka) Nikolin, profesor u penziji. Živi u Užicu. Ima sina Milana i kćer Jelenu. Jelena je lekar u Užicu. Tel. 031-21-148, 031-554-014, 031-553-356.
MILAN Radisavljev je apotekarski pomoćnik. Radi u bolnici u Užicu. tel. 031-519-692.
LJUBOMIR Vuka Minina, živeo je u Užicu. Bio je finans. Sahranjen je u Čajetini. Nije imao djece.
DOBROSAV (Dobro) SRETENOV (1883-1953), pešadijski pukovnik u penziji. Bio je načelnik za nastavu u Kragujevcu u vojno – tehničkom zavodu. Kasnije je živeo u Beogradu. Tamo je i sahranjen. Umro je posle drugog svetskog rata, kada je došao iz zarobljeništva. Sa suprugom Ivankom imao je sinove: Marka – koji je umro 1967. godine, Sretena (po djedu) i Zorana.
SRETEN Dobrov ima sina MIROSLAVA. Živi u Beogradu. 011-2779-116.
ZORAN Dobrov, živeo je u Beogradu. Bio je dugogodišnji direktor ''Tehnometala'' u Beogradu. Sa suprugom Zdenkom ima sina Ivana i kćerku Ivanku. Ivanka radi u Beogradskom dramskom pozorištu – 063-48-50-50, a inače je izuzetan i vrstan sudija u vaterpol – sportu.
Zoran je veoma mnogo radio na istraživanju svoje bratstveničke loze i prikupljanju podataka o porijeklu ovog bratstva RAKOVIĆA iz Čajetine. Izuzetno je zaslužan za pribavljanje velikog dela podataka o ovom bratstvu, a njegovi potomci poseduju kompletnu dokumentaciju o životu svojih predaka. Nažalost, smrt ga je prekinula u daljoj aktivnosti i njegovom plemenitom radu. Njegovi potomci: Ivanka (011-397-7198, mob. 063-48-50-50) i Ivan, kao i njegova supruga Zdenka, su mi dostavili jedan deo tog materijala u rukopisu, koji mi je poslužio za pisanje ove knjige, na čemu sam im veoma zahvalan. - Rođen je 1932 , a umro 1998. godine u Beogradu. 011-397-71-98, 011-247-2396.
IVAN Zoranov je rođen 1971. godine. Živi u Beogradu. 011-804-2253, 011-247-2396, 011-804-2253. Po zanimanju je ekonomista, službenik u ''Ktitoru'', a inače je i fudbalski sudija.

MILIĆ MILOVANA RAKOVIĆA, rođen je 1828. godine. Poreklo vodi iz Crne Gore - odakle se doselio na Zlatibor. Sa suprugom Stakom (ili Persom), živeo je u Čajetini i Ivanjici – odakle su se kasnije njegovi potomci prije II. svjetskog rata preselili u Beograd. Bila je to porodica Dragutina Gvozdenovog RAKOVIĆA. Inače – Milić Milovanov, imao je tri sina: Gvozdena, Kostu i Đorđa. Imao je i kćeri: Stanu, Maru (23.07.1857 - ), Jelku (24.04.1860 - ) i Jelicu ( - 05.1854. - ).
GVOZDEN Milićev, rođen je 17.08.1860. godine. Odselio je iz Čajetine. Bio je kafedžija u Užicu. Imao je tri sina: Dragutina, Zdravka i Aleksandra, kao i kćer Smilju.
DRAGUTIN Gvozdenov (1892 – 1945) iz Užica – odnosno Čajetine odselio se u Ivanjicu, a kasnije u Beograd. Bio je Solunski ratnik. Po zanimanju – staklorezac. Umro je u Beogradu i sahranjen na novom groblju – na parceli I. Sa suprugom Ružom imao je tri sina: Radmila, Zdravka (po dedi) i Branka.
RADMILO Dragutinov, bio je staklorezac, kao i njegov otac Dragutin. Kasnije je završio ekonomski fakultet i radio u Narodnoj banci Jugoslavije. Nije imao potomstva. Dva puta se ženio. Supruge: Zora (011-405-305) i Ljiljana (Ljilja) – 011-454-209. Žive u Beogradu.
ZDRAVKO Dragutinov, rođen je 1921. godine. Poginuo je 1963. godine u saobraćajnoj nesreći između Beograda i Zagreba. Bio je jedan od direktora ''SUTJESKE''. Imao je sina Dragutina (Mališu) – (po dedi).
DRAGUTIN (Mališa) Zdravkov, rođen je 1945. godine u Beogradu. Studirao je mašinsku tehniku. Živeo je u Beogradu – ulica Odobašićeva broj 6. Bio je fudbalski sudija. Umro je 23. juna 2006. godine. Sa suprugom Gordanom – 011-503-304 – ima dve kćerke: Jelenu – rođenu 1977 i Olgu – rođenu 1986. godine. Tel. 011-783-117.
BRANKO Dragutina Gvozdenova (1918 – 1984). Umro je u Beogradu, gde je i sahranjen. Bio je: akademik – profesor – doktor – inžinjer elektronike. Radio je kao profesor na elektro-tehničkom fakultetu u Beogradu. Bio je i fudbalski sudija. Nije imao muške djece. Njegova kćerka Ljiljana je magistar – inžinjer elektronike. Živi u Engleskoj.
ALEKSANDAR Gvozdenov je poginuo u I. svjetskom ratu. Imao je sina Radmila.
RADMILO Aleksandrov – nema djece.
KOSTA Milićev, nije se ženio. Bio je poslužitelj u finansijskoj upravi u Čajetini. Ne zna se kada je umro.
ĐORĐE Milićev, rođen je 12.05.1863. godine. Otišao je na miraz u Ćirkoviće – u Očku Goru. Tamo je živio sve do svoje smrti – gde je i umro. Sa suprugom Novkom imao je sinove: Milića (po dedi), Sretena, Vidoja, Jola, Ognjena i kćeri: Grozdanu, Raju, Kovu, a verovatno i Anku, Vidu i Stojanku.
JOLE Đorđev je mlad umro, kao momak.
MILIĆ Đorđev je živeo u Beogradu. Bio je nastavnik u školi za gluvo – neme u Zemunu. Umro je posle II. svetskog rata, tj. 1967. godine. Sa suprugom Danicom imao je sinove: MIHAILA, MILOŠA i RADOVANA – koji je umro 1945. godine i nije imao potomaka, ali je moguće da je u Očkoj Gori imao kćer Novku (vidi čitule – ž. lik)

SRETEN Đorđev, rođen je 1903. a umro 1980. godine. Sahranjen je u Očkoj Gori. Sa suprugama Novkom i Darinkom imao je sinove: Đorđa (po dedi), Iliju, Miliju, Milenka, Velimira i Nedeljka.
VELIMIR Sretenov, poginuo je od strane Nemaca u II. svetskom ratu, kao momak u svojoj kući. Živeo je u Očkoj Gori.
NEDELJKO Sretenov, takođe je poginuo kao momak od zaostale bombe iz rata.
ĐORĐE Sretenov, ima sina Nedeljka (po stricu), te kćeri: Radu, Milinu, Milicu, Sofiju i Daru.
NEDELJKO – Đorđa mlađega, živi u Čajetini. Tel. 031-831-855, 031-33-318. Ima sina ĐORĐA (po djedu i šukundjedu), i kćer Daru (po tetki).
ILIJA Sretenov, živi u Užicu. Tel. 031-561-964. Ima sina Milića.
MILIĆ Ilijin – 031-831-902. Živi u Čajetini. Ima sina ILIJU (po djedu) i kćer Vesnu.
MILIJA Sretenov živi u Branešima. Tel. 031-831-557. Sa suprugom Grozdanom ima sina Milana, i kćer Nadu.
MILAN Milijin, živi u Užicu. Tel. 031-28-386, 031-831-557.
MILENKO Sretenov, živi u Čajetini. Tel. 031-831-988. Ima: Zorana i Radovana, kao i kćer Branku.
ZORAN Milenkov, ima kćeri: Marinu, Jasminu i Marijanu.
RADOVAN Milenkov, ima kćeri: Marijanu, Maju i Sanju.
SIMEUN (Simo) MILOVANA RAKOVIĆA (1810 – 1892). Sa suprugom Anđom imao je sina Mlađena i kćeri: Perku, Senu (11.04.1863 - ), Jelku (03.03.1857 - ) – udata za Ćirković Vitomira, Ivanku i Stamenu – rođenu 06.01.1851 godine.
MLAĐEN Simeunov je imao sina Marinka i kćeri: Lenu, Zagorku i Zoru.
MARINKO Mlađenov (1891 – 1975) - imao je: Dragana, Ljubišu, i OBRADA, kao i kćeri: Ljubicu, Stevku i Milicu. Žive u Čajetini.
DRAGAN Marinkov – 031-832-845. Živi u Čajetini. Ima kćeri: Miru i Stanku.
LJUBIŠA Marinkov, živi u Užicu. Tel. 031-832-951. Ima kćer Jelenu – 031-520-064.
MARINKO (Hajduk) MILOVANA RAKOVIĆA, nema svog potomstva. Imao je u Užicu saračku radnju i radio na veliko, sa svojim kalfama i šegrtima. Potpisivao je menice pa je zbog toga bankrotirao i propao. Otišao je tada, kao pandur, na službu u načelstvo. Zbog menice njegova celokupna imovina bude zaplenjena i prodata i on zbog toga ubije nekoga i ode u hajduke. Poginuo je pre potere 1888. godine u Beloj Reci. Nije se ženio, niti je koga iza sebe ostavio.
Kao hajduk, nosilac je više odlikovanja, a bio je veoma poznat i opevan u više junačkih narodnih pesama. O tome svedoče i ovi stihovi:
- Procvilješe Užički trgovci,
- Na koljeno Mihailu knezu
- Na hajduka RAKOVIĆ MARINKA
- I njegovih 12 pobratima,
- Na hajduka Gruja i Jovana
- I na njina pobratima Zuju,
- Aman, aman zemlje gospodaru,
- Što trpismo – trpjet ne možemo,
- Od hajduka RAKOVIĆ MARINKA,
- Ne daje nam slazit Zlatiboru,
- Ne daje nam gojiti volove,
- Ni toviti bijele ovnove,
- Na trgovce udara ucjene,
- Arambaši toke i jeleke...

ANDRIJA RAKOVIĆ je imao sinove: Moja, Petra (Pera) i Jovicu. Bio je po pričanju izgleda još jedan ali se za njega ne zna, niti šta je sa njim bilo.
MOJO Andrijin je službovao u Valjevu. Pouzdano se ne zna dali je i koliko imao sinova. Zna se samo toliko da mu se žena zvala Vasilija i da je sahranjena na Čajetinsko groblje. Izgleda, kako je utvrđeno iz teksta sa jednog malog spomenčića, da je imao dve kćeri: Milku (Miku) koja je veoma mlada umrla 1898. godine i Anu koja je podigla spomen. Moguće je da je imao i još nekoga.
PETAR (Pero) Andrijin, rođen je 1803. godine. Odselio je iz Čajetine u Ub. Tamo je živeo i radio kao učitelj. Sa suprugom Ljubicom imao je dva sina i tri kćeri: Jednog – čije ime nije upamćeno, Pavle (21.05.1862 - ), Stanojka (09.06.1856 - ), Savka (16.03.1852 - ) i Jelena (15.1.1855 - ). Moguće je da se dva puta ženio i da je sa drugom ženom imao sina Petronija i kćeri Draganu i Vinku – koja je umrla 1980. godine, a sahranjena u Čajetini (što nije pouzdano i tačno utvrđeno). Više se ništa ne zna.
JOVICA Andrijin je živeo i bio sa službom u Aćimovcima. Tamo je i umro, a sahranjen je u Čajetinsko groblje.
NIKOLA RAKOVIĆ – doseljen je iz Šumana zajedno sa braćom MILOVANOM i ANDRIJOM. Imao je sinove: Tomu i Jefta.
TOMA Nikolin (1818 - 1890). Sa suprugom Stankom imao je kćer Perku (25.04.1855 - ) i sinove: Sretena (1852 - ), Obrena (09.09.1858 ) i Petra (25.10.1850).
SRETEN Tomin (1852-1882), imao je sina Gvozdena i kćer Draginju (1879 – 1926).
GVOZDEN Sretenov (1877-1901), imao je Petra.
PETAR Gvozdenov je imao Miliju.
MILIJA Petrov, sa suprugom Draginjom imao je: Milana, Radomira i MILORADA (1945 – 1948), kao i kćer Milenku. Žive u selu Branešca kod Čajetine.
MILAN Milijin živi u Užicu. Tel. 031-28-386. Ima kćer Ljiljanu.
RADOMIR Milijin živi u Čajetini – 031-51-296. Ima: Petra, Vukosava i kćer Danku.
OBREN Tomin roden je 09.09.1858, a umro 1896 godine. Sa suprugom Stojkom imao je tri sina: Velimira, Ratka i Cvetka, kao i kćer Radojku. Moguće je (ali nije utvrđeno) da je imao i Mijaila.
VELIMIR Obrenov je živeo u Kraljevu, a službovao u fabrici duvana u Strumici. Sa suprugom Julkom imao je jednog sina Borivoja (Bora).
BORIVOJE (Boro) Velimirov, bio je aktivni oficir bivše Jugoslovenske vojske. Nije se ženio, a umro je u toku II. svetskog rata.
RATKO Obrenov, sa suprugom Kosom imao je sina OBRADA koji je nestao u II. svetskom ratu i kćeri Dušanku, Božanu koja je umrla 1933 i Stojku (umrla 1931.) Bio je kafedžija u Čajetini, a takođe je umro u toku II. svetskog rata.
CVETKO Obrenov je poginuo 1915 godine u I. svetskom ratu, kao regrut. Nije se ženio.
JEFTA Nikolin RAKOVIĆ, sa suprugom Marinom imao je sinove: IVANA (26.02.1859 - ), Milana, Milisava (17.04.1856 - ) i kćer Vidu.
MILAN Jeftov, navodno se nije ženio i nije imao djece. Međutim u čitulama postoji JEFTO i ALEKSIJE Milanov – što bi značilo da je mogao imati djece, čija sudbina je neizvesna, – (vidi čitule).
MILISAV Jeftov (17.04.1850 – 1933), nije se ženio. Živeo je u Nišu. Kao penzioner, došao je u Čajetinu i umro u kući Miloja Čolovića. Sahranjen je na Čajetinskom groblju.

NEKI DOKUMENTI O RAKOVIĆIMA U ČAJETINI
- IZ ZAPISA ZORANA D. RAKOVIĆA -



Iz popisa domaćinstava porodične zadruge Čajetine izvršenog 1863. godine mogu se videti pojedini članovi porodice RAKOVIĆ koji su tada živeli u Čajetini ili okolnim Čajetinskim selima, mada je i Čajetina u to vreme bila omanje selo.
Prema prvom pisanom dokumentu iz 1815. godine od Jovana Mićića, Milanu Obrenoviću, pominje se Čajetina (čaju – čekaju ) kao čekalište za prolaz preko Zlatibora. Prva zgrada – konak serdara Mićića – podignuta je 1817. godine. Tada su Čajetinskoj Opštini pripadala i sela: Očka Gora, Šipovik, Rudine, Golovo i Mušveta.
U tom popisu iz 1863. godine upisani su:
- Simeun Raković star 51 godinu, rođen 1812. godine,
- Mina '' '' 43 godine , '' 1820. ''
- Milić '' '' 35 godina , '' 1828. ''
- Petar '' '' 60 '' , '' 1803. ''
- Toma '' '' 45 '' , '' 1818 ''
- Milan '' - - - - - 1812 ''
Na kraju zapisnika navedeno je da su: Simeun, Mina i Milić – Milovanovi, dok je Petar Andrijin, a Toma Nikolin. Kod Mine se navodi i vrednost imovine od 15 dukata, kao i šest članova porodice, Petar sa devet članova porodice, sa vrednošću imovine od 20 dukata. Pominje se i Marko – star 50 godina bez imovine.
U predhodnom popisu poreskih obveznika iz 1831. godine pominju se Andrija i Nikola Raković, kao poreski obveznici u Čajetini (bez Milovana).
Postoji i spisak učitelja na području regiona Užice, koji su radili od 1878. godine
Gdje se vidi da je Raković Sretena Jelena završila učiteljsku školu 1899. godine i da je službovala kao učiteljica u Užicu. Rođena je 1880. godine.
Luka Raković je završio učiteljsku školu u Užicu, a bio učitelj u blizini Obrenovca. Tamo je i umro 1881. godine. Po nekim predanjima službovao je i u Valjevu, kao i Šabačkom Podrinju. Za njega se pouzdano ne zna čiji je bio, ali se predpostavlja da je Mojov ili Petrov, a možda i njihov brat.
- Sreten Raković je u Čajetini bio sreski načelnik 1891 – 1894. godine.
- Aćim Raković je bio predsjednik Opštine Čajetina u dva mandata od 1919 – 1925. godine i pred drugi svetski rat.
- Marinko Raković je bio predsjednik Opštine u Čajetini od 1927 – 1931. godine.

NAJSTARIJE ČAJETINSKE PORODICE




U sledećoj tabeli prikazan je deo starih porodica R A K O V I Ć u Čajetini:

---------------------------------------------------------------------------------------------
Red. Ime: Rođen : Ime žene: Ime deteta: Godina Primedba:
Br. God. rođenja:
----------------------------------------------------------------------------------------------
1 2 3 4 5 6 7
---------------------------------------------------------------------------------------------
1. Toma Raković 1818 Stanka Petar 25.10.1850. -
2. '' '' '' '' Obren 09.09.1858. -
3. '' '' '' '' Perka 25.04.1855. -
4. '' '' '' '' Sreten - 1852. -
5. Petar Raković 1803. Ljubica Stanojka 09.06.1856. -
6. '' '' '' '' Pavle 21.05.1862. -
7. '' '' '' '' Savka 16.03.1852. -
8. '' '' '' '' Jelena 15.11.1855. -
9. Jevto Raković - Marina Ivan 26.02.1859. -
10. '' '' - '' Milisav 17.04.1856. -
11. Milić Raković 1828. Stanka Đorđe 12.05.1863. -
12. '' '' '' '' Gvozden 17.08.1860. -
13. '' '' '' '' Mara 23.07.1857. -
14. '' '' '' '' Jelica - 05.1854. -
15. '' '' '' '' Jelka 24.04.1860. -
16. Simeun Raković 1812 Anđa Mlađen - - 1868. -
17. '' '' '' '' Sena 11.04.1863.-Udata za
18. '' '' '' '' Jelka 03.03.1857. Ćirković
19. '' '' '' '' Ivanka - - 1866 Vitomira
20. Mina Raković 1820. Anica Katarina 18.09.1861. (Kum sa
21. '' '' '' '' Sreten - - 1852. Belih
22. Milan Raković 1812. I.Jelisavka Lazar 01.05.1866. Brda)
23. '' '' '' II.Stanka Milka - -1868. -
24. Mojo Raković - Vasilija Petronije - -1869.Odselio.
25. '' '' - '' Dragana - 05.1865. -
26. Simo Raković - Anđa Stamena 06.01.1851. -

Č I T U L E


U ovu čitulu upisan je muški i ženski lik familije R A K O V I Ć koji su rođeni u Čajetini ili van nje (odselili ili udati), a od Rakovića su.
Velika je greška što prilikom upisa makar godine nijesu pisane kada je ko rođen i umro, ali verovatno ni sam autor u to vrijeme sve te podatke nije mogao znati.
Ovu čitulu je prepisao Aćim Raković 01. marta 1924. godine, iz čitule Mine Rakovića iz Čajetine, koju je on sastavio i napisao 24. aprila, te davne 1853. godine.

M U Š K I L I K:
----------------------

Red. Ime: Mesto Godina Od Od Godina Mesto Primedba:
Broj rođenja rođenja oca majke smrti gde je
Sahranjen
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. RAKO Crna Gora - - - - - -
2. Joksim '' - - - - - -
3. Petar '' - - - - - -
4. Jovan '' - - - - - -
5. Timotije '' - - - - - -
6. Nikola '' - - - - - -
7. Spasoje '' - - - - - -
8. Stepan '' - - - - - -
9. Vićentije '' - - - - - -
10. Matija '' - - - - - -
11. Gavrilo '' - - - - - -
12. Staniša '' - - - - - -
13. Ristan '' - - - - - -
14. Luka '' - - - - - -
15. Milić '' - - - - - -
16. Luka '' - - - - - -
17. Petrić '' - - - - - -
18. Kristonije '' - - - - - -
19. Jovan '' - - - - - -
20. Joksim '' - - - - - -
21. Jovan '' - - - - Čajetina -
22 Obrad '' - - - - - -
23. Mijailo '' - - - - - -
24. Todor '' - - - - - -
25. Sava '' - - - - - -
26. Prodan '' - - - - - -
27. Andrija '' - - - - Čajetina -
28. Milovan '' - - - - '' -
29. Joksim '' - - - - '' -
30. Milovan '' - - - - Čajetina -
31. Kristo '' - - - - - -

______________________________________________________________________
1. 2. 3. 4 . 5. 6. 7. 8. 9.

32. Mina Crna Gora 1820. Milovan - - Čajetina -
33. Marinko '' - Milovan - - Bela Reka (hajduk)
34. Simeun '' 1810. Milovan - 1892. Čajetina ( 20.06)
35. Milić '' 1828. Milovan - - Čajetina -
36. Nikola '' - - - 1860. Čajetina -
37. Obrad '' - - - - - -
38. Pavle '' 21.5.1862. Petar Ljubica - - odselio
39. Spasoje '' - - - - - -
40. Jevrem '' - - - - - -
41. Mojo Crna Gora - Andrija - - Služio u Valjevu,
42. Luka Užice - - 1881. Obrenovac- učitelj
43. Petar Crna Gora 1803. Andrija - - Ub (tamo sahr.)
44. Jevto '' - Nikola - - Čajetina -
45. Sreten Čajetina 1852. Toma - 1882. '' -
46. Toma Crna Gora 1820. Nikola - 1890. '' -
47. Žarko Čajetina - - - - '' -
48. Milan Čajetina - Jevto - - '' -
49. Todor Čajetina - - - - '' -
50. Ostoja Čajetina - - - - '' -
51. Vidoje Čajetina - - - - '' -
52. Miloje Čajetina - - - - '' -
53. Svetozar '' - - - - '' -
54. Mijailo '' - Obren - 1891. '' (12.11.)
55. Gavrilo '' - - - - '' -
56. Obren '' 09.09.1858. Toma Stanka 1896. '' -
57. Sreten '' - Mina Anica - Užice -
58. Gvozden '' 17.08.1860. Milić Persa - Beograd –odsel.
59. Simo '' - - - - - -
60. Vidoje '' - - - - - -
61. Svetozar Čajetina - - - - - -
62. Miloje '' - - - - - -
63. Nikola '' - - - - Čajet. -
64. Boško '' - - - - - -
65. Milun '' - - - - Čajet. –
66. Aleksije '' . Milan - - '' -
67- Mlađen '' - Simeun - - '' -
68. Vidoje '' - - - - - -
69. Vuk '' 1840. Mina Anica 1910. Čajetina (05.11)
70. Đorđe '' 12.05.1863. Milić Persa (Staka) - - -

I. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

71. Cvetko Čajetina - Obren Stojka 1915. Čajetina (I.sv.rat).
72. Ljubiša '' - - - - '' -
73. Raco '' - - - - - -
74. Prodan '' - Mina - - Čajetina -
75. Dobrosav '' - - - - - -
76. Mihailo '' - - - - - -
77. Čedomir '' - - - - - -
78. Milan '' 1812 - - - Čajetina -
79. Dragić '' - - - - - -
80. Milorad '' 1918. Jaćim Draga 1923. Čajetina -
81. Mlađen '' - Simeun - - '' -
82. Gvozden '' 1877. Sreten Prodana 1901. Čajetina -
83. Milisav '' 17.04.1850. Jevta Marina 1933. '' Umro kod
84. Milun '' 1912. Jaćim Draga 1941. '' Miloja Č
85. Velimir '' - Obren Stojka - Kraljevo -
86. Nikola '' - Vuk Jevra - Užice -
87. Dobrosav '' 1883. Sreten Milenija 1942. Beograd -
88. Marko Beograd - Dobro Ivanka 1967. Beograd -
89. Radovan '' - Milić Danica 1945. Beograd -
90. Obrad Čajetina - Ratko Kosa 1945. - ( u II.
91. Ratko Čajetina - Obren Stojka - Čajetina sv.rat)
92. Borivoje '' - Velimir Julka - Kraljevo -
93. Bogdan '' - - - - Čajetina -
94. Milorad Branešca 1945. Milija Grozdana 1948. Branešca -
95. Jaćim Čajetina 1880. Vuk Jevra 1951. Čajetina -
96. Ljubomir Čajetina 1883. Vuk Jevra 1958. Čajetina (2.03)
97. Petar '' 1901. Gvozden Draginja 1961. Branešca (3.11
98. Branislav '' 1885. Vuk Jevra 1973. Čajetina (3.7).
99. Marinko '' 1891. Mlađen - 1975. - -
100. Milić Očka Gora - Đorđe Novka 1967. Beograd -
101 Zdravko Beograd - Gvozden - 1963. '' -
102. Dragutin '' - Gvozden - - '' -
103. Aleksandar '' - Gvozden - - '' -
104. Jovica Čajetina - Andrija - - Čajetina -
105. Sreten Očka Gora 1903. Đorđe Novka 1980. '' -
106. Milovan Čajetina 1923. Branislav Vinka 1982. '' -
107. Velimir Očka Gora - Sreten Darinka - '' -
108. Neđeljko Očka Gora - Sreten Darinka - '' -
109. Branko Beograd 1918. Dragutin Ruža 1984. Beograd -
110. Ivan - 26.02.1859. Jevto Marina - Čajetina- odse
lio.

.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-

Ž E N S K I L I K
-------------------------------


1 2 3 4 5 6 7 8 9

1. Marija Crna Gora - - - - - -
2. Pava '' - - - - - -
3. Stanija '' - - - - - -
4. Jovana '' - - - - - -
5. Rosa '' - - - - - -
6. Stanika '' - - - - - -
7. Kanda '' - - - - - -
8. Stana '' - Milovan - - - -
9. Mitra '' - - - - - -
10. Stanija '' - Milovan - - - -
11. Marija '' - - - - - -
12. Rista '' - - - - - -
13. Mitra '' - - - - - -
14. Davina '' - - - - - -
15. Rista '' - - - - - -
16. Ružica '' - - - - - -
17. Ljubica '' - - - - - -
18. Ilinka '' - - - - - -
19. Marija - - - - - - -
20. Jovana - - - - - - -
21. Ekatarina - - - - - - -
22. Jovana - - - - - - -
23 Milica - - - - - - -
24. Vasilija - 1838. - - 1898. Čajetina - Raković
25. Anđelija - - - - - - groblje
26. Ela - - - - - - -
27. Neda - - - - - - -
28. Stanka - - - - - - -
29. Rista - - - - - - -
30. Mileva - - - - - - -
31. Jelka Čajetina - - - - - -
32. Staka - - - - - - -
33. Marija Crna Gora 1820. - - 1910 Čajetina -
34. Anđa Omanica - - - - - -
35. Petra Čajetina - - - - Čajetina -
36. Stanika - - - - - - -
37. Ruža - - - - - - -
38. Milka Čajetina - Mojo Vasilija 1898. Čajetina – (o8.02)
39. Draga - - - - - - -
40. Natalija - - - - - - -

I. 2 3 4 5 6 7 8 9

41. Anica Hercegovina 1802. - - 1891. Čajetina- Raković
42. Mika - - - - - - groblje
43. Sara - - - - - - -
44. Draga - - - - - - -
45. Zdravka - - - - - - -
46. Radmila - - - - - - -
47. Toma Čajetina - Nikola - - Čajetina- Radmi-
48. Anđa - - - - - - lovići
49. Draginja Branešca 1879. Sreten - 1926. Šljivovica- L.gr.
50. Stamena - - - - - - -
51. Vukosava Čajetina - Mina Anica - Šljivov.- Erića gr
52. Jela Bućići-Muškete - - - Čajetina -
53. Vida Čajetina - Jevto - - '' - Čolović
54. Milenija Čajetina - - - - Beograd-(možda
55. Prodana '' 1849. - - 1899. Čajetina Užice)
56. Kata Dobroselca - - - - '' -Raković g
57. Jakova - - - - - - -
58. Desanka - - - - - - -
59. Jovanka (Ješa) Čajet. - Vuk Jerina - Poređe-Popov.gr
60. Jerina Galovo - - - - Čajetina -
61. Radojka - - - - - Čajetina -
62. Jerina - - - - - Čajetina -
63. Stojka Čajetina - Nedeljko - 1908. Čajetina -
64. Radojka Čajetina - Obren Stojka - Tripkova- Mil.
65. Bosiljka - - - - - - -
66. Božana Čajetina - Ratko Kosa 1933. Čajet. Rak. gr.
67. Stojka Čajetina - Ratko Kosa 1931. '' ''
68. Ruža - - - - - '' -
69. Kosara Čajetina - - - - Čajetina -
70. Novka Očka Gora - Radovan - - Čajetina -
71. Jovanka - - - - - Užičko Dovarje –
72. Jelena Čajetina - - - - '' '' -
73. Danica Beograd - - - 1965. Beograd -
74. Milanka - - - - - - -
75. Milojka - - - - - - -
76. Nikolija Šljivovica 1898. Milan Sara 1969. Branešca- 22.9
77. Milena Rudine - - - 1970. Čajet. (01.03)
78. Milica Požega 1892. - - 1975. Čajetina -
79. Milica Čajetina 1928. Radenko Stojanka 1977. Čajet. (08.02)
80. Stojanka Čajetina - Vuk Jerina 1978. '' – Šišovića g
81. Vinka Čajetina - Petar - 1980. Čajetina -
82. Marija Čolovići (Palisad) - - 1981. Čajet.- (8.10.)
83. Draga Branešca 1889. Jelisije - 1981. Čajet.- (17.11
84. Milenka Branešca 1943. Milija Grozdana 1981. Poređe (Ves.g
85. Prodana Čajetina - Mina Anica - '' – (Aleks.g
86. Julka Branešca - Tijosav - - Kraljevo -
87. Darinka Galovo-Velanci 1900. - - 1981. Čajetina -
88. Moravka Branežca –Rajevci 1920.- Leka - 1986. Čajetina -

U predhodnim, napred navedenim pregledima uočava se da se veliki broj imena u ovim čitulama na više mesta ponavlja, čak i po nekoliko puta, kako kod muškog, tako i kod ženskog lika, ali tu se ništa nije moglo menjati jer su često puta mlađi naraštaji davali svojim potomcima imena svojih starijih predaka, ili bližnjih rođaka, zbog čega je moglo doći do ovog dupliranja istih imena u čitulama, kako muških tako i ženskih.
Podaci su prikupljani sa više strana pa se moglo dogoditi da su i posmrtni ostaci umrlih, često nakon dužeg vremena, prenošeni iz jednog mesta u drugo i tamo ponovo sahranjivani, što se kod nas u mnogim mestima i danas čini prilikom izgradnje novih spomenika i slično, mada je veoma mala verovatnoća da je istoj umrloj osobi mogao biti više puta napravljen spomenik, te da je tako moglo u više primera doći do dupliranja ovih spomen obeležja, odnosno istih imena koja se ponavljaju u ovim čitulama.
Takođe su i autori ovih spiskova – čitula, prilikom prikupljanja podataka mogli pogrešiti i mnoga imena duplirati, ali sam ja takav spisak dobio i ovde ga samo prepisao kako bi podaci bili verodostojni orginalu ovih čitula.
Ako posmatramo i analiziramo ove napred iznete čitule u muškim i ženskim likovima, uočavamo da ima i znatan broj RAKOVIĆA, nepoznatih u ovom bratstvu Rakovića u Čajetini, a koji su tu na Zlatiboru ipak određeno vreme živeli, a kasnije se nekuda odselili, možda prema Požegi, Ivanjici ili Valjevu, što znači da je postojala i druga familija RAKOVIĆA, od kojih su naprimer i oni u Trnavi, doseljeni u prvoj polovini devetnajestog veka.
Postojale su dve kuće Rakovića i to: JOVANA i PANTA, koji su došli u Spaseniće, a izgleda da ovi Spasenići vode poreklo od tih Rakovića. Tamo i danas postoje dve kuće od ovih, a mlađi naraštaji se odatle verovatno iseljavaju u druge krajeve.
Ovi Rakovići su se tu doselili verovatno sa Belih Brda, blizu Priboja, na granici prema Bosni, a inače slave istu slavu kao i Rakovići iz Čajetine tj. ĐURĐEVDAN, što ne isključuje mogućnost da su i u srodstvu sa njima, ali se ne zna od kojeg pretka potiču. Tako se pominje i ona Marija koja je živela 90 godina i sahranjena na Čajetinskom groblju, pa je moguće da je bila supruga Petra Tomina rođenog 1850. godine, ili pak možda u nekom srodstvu sa onim Petrom rođenim 1803. godine, koji je odnekuda doselio na Zlatibor (najverovatnije iz Crne Gore).
Pradjed, djed ili otac Vasilija Rakovića iz Berana (verovatno Lubnica ili Gornjih sela - Kurikuća) seljakao se sa svojom porodicom na nekoliko mesta po Šumadiji, dok se nije nastanio u okolini Aranđelovca. Tu je VASILIJE ostao sa svojom porodicom , od koga su potomci: sin MILOJE, od Miloja – UROŠ, od Uroša SVETOLIK koji je kasnije sa porodicom živeo i u Čajetini.
Priča i predanje koje je Svetolik prenosio svojim potomcima kazuje da su mu njegov djed ili otac pričali da su njegovi preci došli zajedno sa svojim rođacima do Zlatibora, ne znajući kod kog mesta, pa su se razdvojili. Njegov predak je predlagao da se tu ne zadržavaju nego da produže i traže bolje mesto. Druga strana se s tim nije slagala nego je predlagala da tu ostanu zbog dobre vode i ispaše za stoku . Tako su se tu posvađali i razišli, te Svetolikovi preci RAKOVIĆI, kojih je bilo dve ili tri porodice (od dva ili tri brata), produže dalje, a ovi drugi ostanu tu na Zlatiboru.
Od ovih koji su produžili, izgleda da neki pređu u Bosnu i nastave put prema Sarajevu i drugim mestima oko Tuzle, Doboja i Zenice, gde su se nastanili, pa neki od njih prihvate islam i poturče se, ali svoje prezime Raković zadrže. Tako danas po Bosni, u nekim mestima postoji priličan broj RAKOVIĆA - muslimana, kao naprimer HAZIM u Sarajevu, Mustafa u Prijedoru, Ibrahim u Zenici, Asim u Bosanskoj Dubici, Muhamed u Bosanskom Novom, Sejdo u Bihaću, Mustafa u Bosanskoj Gradišci itd.